دانشنامه سیب دانشنامه سیب ! دکوراسیون داخلی، پزشکی و زندگی روزمره
شاید این مطالب برایتان مفید باشد
فرش قشقایی یکی از صنایع دستی مشهور استان فارس می باشد که توسط زنان و دختران عشایر قشقایی بافته می شود. طرح و نقش این فرش کاملا منحصر به فرد بوده به طوری که اغلب افراد با نگاه به آن متوجه می شوند که فرش متعلق به ایل قشقایی است. به همین دلیل فرش ایل قشقایی حتی در کشورهای اروپایی نیز شناخته شده است و طرفداران بسیار زیادی دارد. همچنین ذهنی بافت بودن فرش های قشقایی آن را در بین سایر فرش های ایرانی، بسیار متمایز کرده است. در اینجا قصد داریم با فرش قشقایی، مشخصات و ویژگی های آن به طور کامل آشنا شویم.
فرش قشقایی چیست؟
فرش قشقایی یکی از فرش های دستباف ایرانی است که به دلیل زیبایی و کیفیت بالای خود، شهرت جهانی پیدا کرده است. این فرش توسط طایفه شش بلوکی و دره شوری بافته شد و ریشه آن متعلق به استان فارس و اطراف آباده و اقلید است. قدمت این قالی به حدود ششصد سال قبل بر می گردد که به مرور دستخوش تغییراتی شده است. سبک فرش های قشقایی به گونه ای است که اغلب افراد جذب طرح و نقش آن می شوند. افرادی که سبک های کلاسیک یا حتی مدرن را می پسندند، هر دو محو تماشای نقوش آن می شوند.
در طرح فرش قشقایی، اشکال هندسی، ماهی درهم، محرمات، افشان و بته به وفور دیده می شود و کل فرش به شیوه ترکی باف، بافته می شود. این فرش در زمان کوچ نشینی ایل قشقایی و زمانی که یکجانشین شده اند، سبک های متفاوتی داشته است. در زمانی که ایل قشقایی کوچ نشین بوده اند، بیشتر طرح های هندسی در فرش بافته می شده. اما یکجانشین شدن آن ها منجر به آمیختگی فرهنگ قشقایی با مناطق یکجا نشین شده است. در نتیجه طرح های شهری بافت به تدریج وارد فرش های قشقایی شده اند.
با ورود طرح های شهری بافت به فرش های قشقایی، میزان قرینه سازی طرح ها در فرش بیشتر شد. در حالی که تا قبل از آن، بافندگان فرش های قشقایی، از قرینه سازی اشکال، پیروی نمی کردند و سبک خاصی را در قالی های خود داشتند.
در فرش های قشقایی اولیه، زمینه قالی بیشتر بیانگر رنگ آسمان شب بوده که ستاره های درخشان در آن بافته شده است. در بین ستاره ها، چهارپایان، پرندگان و تصویر گل آفتاب گردان نیز دیده می شود. در حاشیه های فرش، بته جقه و گل هشت پر، بافته شده و زیبایی آن را دو چندان کرده است. در ادامه با ویژگی ها و مشخصات این قالی بیشتر آشنا می شویم.
ویژگی های فرش قشقایی چیست؟
فرش قشقایی ویژگی های منحصر به فردی دارد که آن را از سایر فرش های مشهور ایرانی متمایز می کند. برخی از ویژگی های بارز این فرش شامل موارد زیر است:
• بافت فرش بدون نقشه: یکی از مهم ترین ویژگی های فرش های قشقایی، بدون نقشه بودن آن است. بافندگان فرش قشقایی آن را کاملا بدون نقشه می بافند. به عبارت دیگر تمامی نقشه های این فرش، ذهنی هستند. نقوش این فرش با ایده گرفتن از آداب و رسوم ایل ایجاد می شوند. اما به طور کلی می توان نقوش فرش های قشقایی را به دو دسته تقسیم کرد:
1- سبک اشکالی: در این دسته، طرح و نقش سنتی عشایری دیده می شود که نسبت به گذشته نیز تغییراتی کمی داشته است. مهم ترین ویژگی این دسته، حالت هندسی نقوش فرش می باشد. در این سبک، طرح های ترنج و حاشیه ها قرینه سازی نمی شوند و به خاطر نقوش هندسی به آن سبک اشکالی می گویند.
2- سبک استیلیزه: در این سبک، نقوش کاملا متقارن و طرح های هماهنگ دیده می شود. در این مدل از فرش قشقایی، بیشتر طرح هایی شامل گل، گیاه، شاخه و برگ بافته می شود و طرح های چهارگوش و شش گوش و چند ضلعی وجود ندارد. فرش هایی که این نقوش را دارند ریشه عشایری و روستایی ندارند بلکه بیشتر شهری بافت هستند. یکی از نمونه های این دسته فرش، نقش ناظم می باشد. نقش ناظم نیز بیشتر از طرح های شاخ و برگ و گل و گیاه همراه با نظم هندسی تشکیل شده است.
• نوع تار و پود فرش: در تار و پود این فرش از نخ و خامه پشمی دام استفاده شده است. فرش های قشقایی عشایری و روستایی بیشتر از پشم دام و مشتقات آن بافته می شوند، اما در فرش های شهری بافت از نخ پنبه ای یا ابریشم استفاده می شوند.
• دار افقی فرش : نوع دار قالی این فرش با سایر فرش ها متفاوت است. دار قالی اکثر فرش ها به صورت ایستاده است اما دار قالی فرش های قشقایی، به صورت زمینی یا خوابیده است. علت این امر این است که هنگام کوچ کردن به راحتی بتوانند دار قالی را حمل کنند.
• تعداد رنگ فرش: در قدیم در بافت این نوع فرش معمولا از هشت رنگ استفاده می شده، اما در قرن دوازدهم تعداد رنگ آن به 10 رنگ و از قرن سیزدهم به 14 رنگ رسیده است. علت کمتر بودن تعداد رنگ ها در قبل از قرن دوازدهم این است که قشقایی ها هنوز رنگ های جدید را کشف نکرده بودند و به همین دلیل تنها با تعداد محدودی از رنگ ها فرش را می بافتند. اما به تدریج ترکیب رنگ های مختلفی مانند طلایی، سبز خرم و رنگ قرمز گلی را نیز کشف کردند. در حال حاضر رنگ قرمز تند که معروف به رنگ گلی است جزء اصلی ترین رنگ هایی است که در فرش قشقایی به کار می رود. این رنگ بیشتر در ترنج ها و در برخی موارد در زمینه فرش استفاده می شود. اما قشقایی ها علاقه دارند که در زمینه و متن فرش های خود بیشتر از رنگ های آبی فیروزه ای یا سبز و سفید استفاده کنند.
در پایان باید گفت فرش قشقایی با وجود طرح و سبک خاص خود توانسته است که به یکی از صنایع دستی معروف ایرانی تبدیل شود و در سطح جهانی کاملا شناخته شود. با سرمایه گذاری بیشتر بر روی این فرش می توان میزان درآمدزایی از آن را تا حد زیادی افزایش داد. با سایت سیب اطلاعات خود را در هر زمینه ای بالا ببرید.
