دانشنامه سیب دانشنامه سیب ! دکوراسیون داخلی، پزشکی و زندگی روزمره
شاید این مطالب برایتان مفید باشد
وظیفه‌ی اساسی حکومت اسلامی اداره‌ی جامعه‌ی بزرگ اسلامی است. برای انجام این مسئولیت هزینه و سرمایه لازم است و از راه های تأمین آن ادای واجبات مالی است. پرداخت زکات از وظایف اقتصادی مسلمانان است. در بسیاری از آیات قرآن نیز پرداخت زکات در کنار برپاداشتن نماز آمده است. زکات دو نوع است. 1- زکات بدن که هرسال عید فطر پرداخت می شود. 2- زکات اموال که شامل موارد معینی است. در ادامه‌ی گفتار به توضیح زکات اموال و اقسام آن پرداخته‌ایم.
معنی زکات چیست؟
برای معنای لغوی زکات باید ریشه‌ی لغوی آن را بررسی کنیم. زکات از ریشه‌ی (ز ک و) به معنای رشد و نمو می آید. راغب اصفهانی اصل زکات را به معنای رشدی که از برکت خداوند به دست آمده می داند. در اصطلاح شرعی نیز زکات به معنای واجب بودن پرداخت اندازه‌ی معینی از برخی اموال است که به حد نصابی رسیده باشند. درواقع زکات به محصولاتی تعلق می گیرد که انسان با همکاری طبیعت به آنها دست پیدا می کند. در واقع برای محصولاتی که کار، خلاقیت و زحمت انسان در مقابل طبیعت کمتر باشد، زکات واجب می شود. در قرآن و در برخی آیات برای زکات از عنوان صدقه نیز استفاده شده است. زکات از انواع صدقات واجب است.
زکات چیست و به چه چیزهایی تعلق می گیرد؟
اموالی که زکات دارند در اصطلاح فقهی به آنها متعلقات زکات می گویند. این اموال شامل موارد زیر می شوند:
- غلات شامل گندم، جو، خرما و کشمش.
- دام‌ها شامل گوسفند، گاو، گاومیش و شتر.
- سکه‌ها شامل طلا و نقره.
پس زکات بر دامداران، کشاورزان و سکه‌داران واجب است. اما هرکدام از این موارد باید به مقدار معینی رسیده باشند که شامل پرداخت زکات شوند.
زکات بر چه کسانی واجب است؟
در زیر افرادی که زکات بر آنها واجب است را شرح دادیم:
افرادی که گندم یا جو می کارند و یا درختان انگور و خرما دارد، زمانی که محصولشان کمتر از 847 کیلو و 207 گرم نباشد، باید زکات آن را پرداخت کنند. نظر برخی فقها درباره‌ی این حد نصاب متفاوت است. پس برای بررسی میزان دقیق آن بهتر است به مرجع تقلید خود مراجعه کنید.
دامدارانی که گوسفند، شتر و گاومیش دارند، با وجود شرایطی، زکات بر آنها واجب می شود. یکی از شروط پرداخت زکات دامداران یک سال مالک دام بودن است، یعنی اگر از مالکیت فرد برای دام یک سال نگذشته باشد، نیاز به پرداخت زکات نیست. شرط بعدی این است که حیوان تمام سال را بیکار باشد. حیواناتی که برای باربری یا شخم‌زدن استفاده می شوند زکات ندارند. اگر حیوان فقط یکی دو روز از سال را کارکرده است، زکات دارد. شرط بعدی استفاده‌ی دام از علف های بیابان است. استفاده از علف های خریداری شده یا کاشته شده توسط صاحب دام شامل پرداخت زکات نمی شود. شرط آخر حدنصاب دام است. اولین حدنصاب برای گوسفند 40 رأس و زکات آن یک رأس گوسفند است. حدنصاب گاو 30 رأس و زکات آن یک گوساله‌ی حداقل یک ساله و حدنصاب شتر حداقل 5 شتر و زکات آن 1 گوسفند است.
کسانی که سکه های طلا و نقره نگهداری می کنند شامل پرداخت زکات نیز با شرایطی می شوند. از شرایط پرداخت زکات سکه‌ی طلا و نقره حدنصاب آنها، گذشتن یک سال از مالکیت بر آنها و مسکوک رایج بودن است. حد نصاب طلا 15 مثقال و نقره 105 مثقال است. مقدار زکات پرداختی برای طلا و نقره همیشه یک چهلم آن است.
تفاوت خمس و زکات به زبان ساده
خمس به هفت چیز تعلق می گیرد. این هفت مورد شامل این موارد زیر می شود: منفعت کسب، معدن، گنج، مال حلال مخلوط به حرام، جواهری که به واسطه از غواصی به دست می آید، غنیمت جنگ، زمینی که کافر ذمی از مسلمان بخرد. اما زکات متعلق به 9 موردی است که در بالاتر بیان شد.
از دیگر تفاوت‌های خمس و زکات این است که نصف خمس متعلق به سادات فقیر و نیمی از آن متعلق به امام معصوم است. موارد مصرف زکات در 8 مورد است. فقیر غیر سید، مسکین، فرد نائب امام که مامور به جمع کردن و نگهداری از زکات است، کفاری که با پرداخت زکات به آنها متمایل به دین اسلام می شوند، خریداری و آزاد کردن برده، بدهکاری که توان بازپرداخت بدهی خود را ندارد، کاری که منفعت عمومی دارد و فی سبیل الله است و مسافر در راه مانده از موارد صرف زکات هستند.
فردی که خمس بر او واجب است نمی تواند خودش خمس را به هر که می خواهد بدهد؛ ولی زکات را خود فرد می تواند به فقیران و افراد نیازمند اطراف خود پرداخت کند.
خمس از مالیات های حکومت اسلامی است؛ یعنی مخارج حکومت با خمس تأمین می شود؛ ولی زکات جزء اموال عمومی است و باید در همین راه صرف شود.
زکات بخشی از مال فرد است که صاحب آن در صورت رسیدن مالش به مقدار معین باید بخشی از آن را به افراد واجد شرایط بپردازد. زکات می تواند توسط خود فرد پرداخت شود. پرداخت زکات برای افراد غیر بالغ، مجنون یا دیوانه، برده و یا بنده واجب نیست.
