لکههای روی زبان میتوانند نشانههایی از وجود مشکلات یا بیماریهای مختلف باشند. زبان، عضوی حساس است و میتواند نشانهای از وضعیت کلی سلامتی بدن باشد. برخی از لکهها و تغییرات رنگ روی زبان معمولا بیخطر هستند و ممکن است به عواملی مانند تغذیه، استفاده از دهانشویههای حاوی الکل، سیگار کشیدن یا عوامل دیگر برگردند. اما برخی از لکهها نشانه بیماریهای جدی بوده که نیازمند بررسی و درمان هستند.
لکههای روی زبان میتوانند به صورت رنگارنگ و با اندازهها و شکلهای مختلف ظاهر شوند. این لکهها به رنگ سفید، قرمز، زرد، آبی، سیاه یا حتی نقاط سفید ریز هستند. برخی از لکهها ممکن است به تنهایی وجود داشته باشند و برخی دیگر به صورت خوشهها یا تودههای بزرگتر ظاهر شوند.
در هر صورت، اگر لکههای روی زبان شما رنگ غیرمعمولی دارند، باعث تحریک و سوزش میشوند یا با سایر علائم همراه باشند، بهتر است به پزشک متخصص مراجعه کنید. پزشک با بررسی تاریخچه پزشکی شما، انجام معاینات و در صورت لزوم، درخواست آزمایشهای تکمیلی علت لکههای روی زبان را تشخیص میدهد و درمان مناسب را تجویز مینماید.
علائم مهم روی زبان و هشدار برای سلامتی
تغییر رنگ و حالات زبان میتواند نشاندهنده وضعیت سلامت و ابتلا به برخی از بیماریها باشد. برخی از علائم مهم و هشدارهایی که روی زبان ممکن است ظاهر شوند و نیاز به توجه و ارزیابی پزشکی داشته باشند، عبارتند از:
سفید شدن زبان
ظاهر شدن لکههای سفید یا رسوب کرم مانند روی زبان ممکن است به دلیل عوامل متعددی ایجاد شود. یکی از این علل، عفونت قارچی است که به نام کاندیدیازیس زبان (Candidiasis) شناخته میشود. قارچ کاندیدا عموما در دهان و زبان وجود دارد و در شرایطی میتواند به طور غیرمعمول و گسترده رشد کند که در نتیجه لکههای سفید را روی زبان ایجاد میکند.
صاف بودن زبان
زبان صاف، رنگ پریده و براق میتواند نشانهای از وضعیتی مثل التهاب آتروفیک باشد. این وضعیت ممکن است با کمبود ویتامینها یا عناصر غذایی مختلف، از جمله ویتامین B12 و آهن، همراه باشد. در التهاب آتروفیک، بافتهای زبان نرم و صاف میشوند و لایههای زیرین زبان نیز ناپدید میشوند که به زبان رنگ پریده و صاف منجر میشود. علاوه بر این، زبان ممکن است خشک به نظر برسد و خطوط قرمز ریز و خطوط سفید ریز به روی آن ظاهر شوند.
آفت روی زبان
زخمها یا آفتهای دهان میتوانند دردناک باشند و با احساس سوزش همراه باشند. این زخمها که به عنوان آفت غشای مخاطی (Aphthous Ulcers) شناخته میشوند، ممکن است به دلایل مختلفی ایجاد شوند.
علل شایعی که ممکن است به ظهور آفتهای دهان منجر شوند عبارتند از:
- آسیب مکانیکی: مثل مسواک زدن بیش از حد و شدید، گاز گرفتن تصادفی، خوردن خوراکیهای خیلی گرم و یا سرد.
- عوامل غذایی: برخی مواد غذایی مانند مرکبات، گوجه فرنگی، شکلات، نمک، اسیدهای غذایی و مواد نگهدارنده میتوانند آفتهای دهان را تحریک کنند.
- عوامل عفونی: آفتهای دهانی ممکن است ناشی از عفونتهای ویروسی، باکتریایی یا قارچی باشند.
- عوامل سیستمیک: استرس مزمن، کمبود ویتامینها (مانند ویتامین B12، ویتامین C و فولیک اسید) و عوامل دیگری که سیستم ایمنی را تحت تاثیر قرار میدهند، ممکن است با ظهور آفتهای دهان همراه باشند.
هرچند که استرس مزمن میتواند یکی از عواملی باشد که به ظهور آفتهای دهانی مرتبط شود، اما باید توجه داشته باشید که دلیل دقیق و مکانیزم ظهور آفتها هنوز به طور کامل مشخص نشده است و تحقیقات بیشتری نیاز است.
زرد شدن زبان
زبان زرد میتواند نشانهای از مشکلات مختلف از جمله مشکلات گوارشی در بدن باشد. التهاب معده میتواند یکی از علل زبان زرد باشد؛ اما باید در نظر داشت که علت زبان زرد بسیار متنوع بوده و نیاز به ارزیابی دقیق توسط پزشک دارد.
عوامل دیگری که ممکن است باعث زرد شدن زبان شوند عبارتند از:
- برخی عفونتهای قارچی، ویروسی یا باکتریایی میتوانند به زردی زبان منجر شوند.
- کمبود ویتامین B12 و آهن میتواند باعث زرد شدن زبان شود.
- تجمع مواد زائد مانند ترکیبات دخانیات، رنگهای غذایی یا دیگر مواد شیمیایی ممکن است زبان را زرد کنند.
- برخی بیماریهای کبدی مانند هپاتیت میتوانند باعث زرد شدن زبان شوند.
- عواملی مانند تجمع بیلیروبین، استفاده از برخی داروها، عوامل مکانیکی و دیگر مشکلات بدنی نیز میتوانند با بروز تغییراتی در رنگ زبان همراه باشند.
اگر زبان شما یکی از نشانههای غیرمعمول بالا را دارد و با رعایت بهداشت دهان و دندان تغییری ایجاد نمیشود، توصیه میشود به پزشک مراجعه کنید. پزشک میتواند با بررسی دقیق وضعیت شما، بهترین روش درمانی را تجویز کند.