دانشنامه سیب دانشنامه سیب ! دکوراسیون داخلی، پزشکی و زندگی روزمره
شاید این مطالب برایتان مفید باشد
در این مقاله با عنوان خط مرزی ایران و افغانستان – هیرمند در گذر تاریخ بر طبق اسناد تاریخی ثبت شده، نوشته شده به قلم خانم سایان بختیار مهر می توانید بخشی از سرگذشت هیرمند را مطالعه کنید.
خط مرزی ایران و افغانستان هیرمند در گذر تاریخ بر طبق اسناد تاریخی ثبت شده!
رودخانه هیرمنداز ولایت هلمند، در افغانستان سرچشمه می‌گیرد و سالانه میلیاردها متر مکعب آب در آن جریان دارد طول آن ۱۰۱۰۰ کیلومتر می باشد که ۹۵ درصد از آن در داخل خاک افغانستان می باشد.
خط مرزی ایران و افغانستان هیرمند در دوره قاجار
در زمان قاجار که افغانستان از ایران جدا شد خط مرزی این رودخانه توسط گلد اسمیت، وزیر خارجه انگلیس در سال ۱۸۷۲ بر مبنای متساوی طرفین کشیده شد تمام مفاد آن مربوط به تعیین مرزها بر طبق اصول بین الملل می باشد حتی در جمله آخر مقرر شده که هیچ یک از طرفین نباید به عملیاتی مبادرت ورزند که باعث کسر آب لازم برای آبیاری سواحل هیرمند شود که مورد توافق هر دو دولت قرار گرفت بعد از مدتی این خط مرزی به مشکل بر خورد و دوباره حکمیت از طرف دولت انگلیس مطرح شد با حکمیت مک ماهون در سال ۱۲۸۱ بر طبق اصلی که دو سوم رود متعلق به افغانستان و یک سوم آن متعلق به ایران است این مساله خاتمه یافت در سال ۱۳۱۷ در دوره رضا شاه دوباره این موضوع مطرح شد. رضا شاه در آن مقطع به صورت اعلامیه ،نه یک توافق بین المللی لازم الاجرا به حالت اعلامیه دو طرفه دو کشور امضا کردند که حق استفاده برابر را از رود هیرمند بگیرند این در مجلس شورای ملی آن زمان در سال ۱۲۱۸ تصویب می شود و چون در حد سند بود نمی‌شد به آن استناد کرد و در سطح جهانی ،در عمل کاری از پیش نبرد تا در دوره پهلوی دوم شاهنشاه آریامهر، به شورای امنیت شکایت کرد از وضعی که حکومت آنزمان افغانستان به وجود آورده بود حقی که ایران داشت و افغانستان بر طبق اصول و قوانین رعایت نمی‌کرد در مارس ۱۹۵۰ سه کارشناس بين المللي از کشورهای آمریکا،کانادا ،شیلی در کمسیون دلتا به این نتیجه رسيدند که ۶۴۰ میلیون متر مکعب در سال یا ۲۲متر مکعب در ثانیه متعلق به ایران باشد که ایران آن را نمی پذیرد و در آخر دو طرف به ۲۶ متر مکعب در ثانیه و ۸۵۰ میلیون متر مکعب در سال سهم ایران باشد رضایت میدهند بین جناب هویدا و موسی شفیق که در ۲۲ اسفند ۱۳۵۱ می شود معاهده بین المللی ،ودر خرداد ۱۳۵۲ در مجالس دو طرف به تصویب می رسد ولی در ماده ای از همین قرارداد عنوان می شود که زمانیکه اسناد بین دو کشور متقابل مبادله شوند آن وقت لازم الاجرا می باشد اما در ۲۶ تیر ۱۳۵۲ در افغانستان کودتا می شود و تا سال ۱۳۵۶ این اسناد مبادله نمی شوند و در عمل اجرایی نمی شود بعد از ثبات در افغانستان در سال ۱۳۵۶ این اسناد رد و بدل می شوند سند بین المللی به حساب می آید که طبق همین سند در دوره جمهوری در کشور مان این حقابه به ایران پرداخت نشد و ایران نیز به دلیل هم زبانی و هم فرهنگي فشاری به دولت افغانستان وارد نکرد در دوره اولی که طالبان در افغانستان حاکم شدند حقابه را بستند و فقط مدت زمان کوتاهی آنرا باز کردند و حتی دولت افغانستان بر ضد اصول قواعد رودخانه های بین المللی بر بالای رودخانه سد زدند (سد کمال خان در ولایت نیمروز) که این دلیل باعث خشک شدن هامون شد در دوره جمهوري افغانستان در زمان اشرف غنی ،اعلام کرد نفت در برابر آب، که بعد مدتی اشرف غنی حرف خود را اصلاح کرد که ما حق را به ایران خواهیم دادکه این حرف نیز عملی نشد و در حد حرف باقی ماند. کشور ایران بر طبق اصول همسایگی و هم زبانی و سرگذشت تاریخی مشترک طرفدار دوستی به جای دشمنی و تعامل به جای تعارض و همچنین آرامش و ثبات در منطقه می باشد. لذا طرفین طبق اصول بین الملل و بر طبق حقوق رودخانه ها لازم است به تعهدات خود پایبند باشند و از هرگونه رفتار که منجر به درگیری ،می‌شود اجتناب کنند که این موضوع در بلند مدت به نفع هیچ کشوری نیست.
