دانشنامه سیب دانشنامه سیب ! دکوراسیون داخلی، پزشکی و زندگی روزمره
مقاله‌های مرتبط
کاج مطبق، با نام علمی
Araucaria excelsaیا
Araucaria heterophylla، یکی از زیباترین و محبوب‌ترین گیاهان آپارتمانی است که با شاخ و برگ‌های سوزنی و طبقات منظم خود، زیبایی و طراوت خاصی به فضای خانه شما می‌بخشد. این گیاه همیشه سبز، بومی جزیره نورفولک در اقیانوسیه (استرالیا) است و برخلاف نامش، کاج واقعی نیست، بلکه به خانواده آراوکاریاسه تعلق دارد. کاج مطبق در محیط آپارتمان رشد نسبتاً کندی دارد و معمولاً تا ارتفاع ۱ تا ۲ متر می‌رسد. این گیاه به هوای تازه و دمای متعادل حساس است و به همین دلیل، نگهداری صحیح آن مستلزم رعایت نکات دقیق نگهداری است.
| نام فارسی | خاستگاه | نام انگلیسی | نام علمی | خانواده | نام‌های دیگر |
|---|---|---|---|---|---|
| کاج مطبق | جزیره نورفولک در اقیانوسیه | Norfolk Island Pine | Araucaria excelsa / Araucaria heterophylla | Araucariaceae | نخل ساگو، نخل زینتی (اشتباه رایج) |
| نام علمی | خانواده | راسته | نام‌های مرسوم | بومی | نوع رشد | حدود رشد در داخل خانه | برگ‌ها |
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Araucaria heterophylla | مطبق کاجیان (Araucariaceae) | کاجیان (Pinales) | کاج مطبق، کپیناژ | جزیره نورفولک استرالیا | مخروطی | حدود ۱.۵ تا ۲.۵ متر | سوزنی شکل به طول ۴ الی ۵ میلی‌متر |
نگهداری و پرورش کاج مطبق
نور مناسب
کاج مطبق به نور کافی و فیلتر شده نیاز دارد. بهترین مکان برای آن، کنار پنجره‌های شرقی یا غربی است که نور ملایم صبحگاهی یا عصرگاهی را دریافت کند. نور مستقیم و شدید خورشید، به خصوص در تابستان، می‌تواند باعث سوختگی و قهوه‌ای شدن برگ‌ها شود. برای جلوگیری از کج شدن گیاه به سمت منبع نور و حفظ فرم متقارن طبقات، گلدان را هر هفته به آرامی ۲۰ تا ۸۰ درجه بچرخانید.
دمای ایده‌آل
این گیاه محیطی خنک را می‌پسندد. دمای ایده‌آل در تابستان بین ۱۸ تا ۲۳ درجه سانتی‌گراد و در زمستان بین ۵ تا ۱۰ درجه سانتی‌گراد است. از قرار دادن کاج مطبق در نزدیکی منابع گرمایشی مانند: رادیاتور یا شومینه و همچنین دستگاه‌های سرمایشی نظیر: کولر گازی خودداری کنید، زیرا تغییرات ناگهانی دما و خشکی هوا به آن آسیب جدی وارد می‌کند.
آبیاری صحیح
خاک کاج مطبق باید همیشه مرطوب بماند، اما هرگز نباید غرقابی شود. بهترین زمان برای آبیاری، زمانی است که ۳ سانتی‌متر از سطح خاک خشک شده باشد. در زمستان، دفعات آبیاری را کاهش دهید. برای آبیاری از آب بدون کلر و هم دمای محیط استفاده کنید. پس از آبیاری، آب اضافی جمع شده در زیرگلدانی را پس از ۲۰ دقیقه تخلیه کنید تا ریشه‌ها دچار پوسیدگی نشوند.
تامین رطوبت
کاج مطبق به رطوبت بالای هوا (۵۰ تا ۹۰ درصد) نیاز حیاتی دارد. برای تامین رطوبت، می‌توانید برگ‌های گیاه را به طور منظم غبارپاشی کنید (هفته‌ای یک بار در زمستان و دو بار در تابستان). همچنین، ساخت جزیره رطوبتی با قرار دادن گلدان روی سینی حاوی سنگریزه و آب، روش بسیار موثری است. اطمینان حاصل کنید که کف گلدان با آب تماس پیدا نکند. از قرار دادن گیاه در مجاورت منابع گرمازا یا سرمازا که منجر به خشکی هوا می‌شوند، خودداری کنید.
- غبارپاشی منظم:برگ‌ها را به طور منظم (هفته‌ای یک بار در زمستان و دو بار در تابستان) با آب بدون کلر غبارپاشی کنید.
- ساخت جزیره رطوبتی:گلدان را روی سینی حاوی سنگریزه و آب قرار دهید. اطمینان حاصل کنید کف گلدان با آب تماس نداشته باشد.
- استفاده از دستگاه بخور سرد:در محیط‌های بسیار خشک، استفاده از دستگاه بخور سرد می‌تواند رطوبت محیط را به طور مؤثری افزایش دهد.
- گروه‌بندی گیاهان:قرار دادن چند گیاه در کنار یکدیگر می‌تواند به افزایش رطوبت موضعی کمک کند.
- اجتناب از منابع گرمازا و سرمازا:گیاه را از بخاری، شوفاژ، کولر گازی و پنجره‌های باز در فصول سرد دور نگه دارید.
خاک مناسب
خاک مناسب برای کاج مطبق باید سبک، کمی اسیدی و دارای زهکشی بسیار خوبی باشد. ترکیبی از کمپوست سبک، خاک برگ، شن، پرلایت و پومیس می‌تواند بستر کشت مناسبی را برای آن فراهم کند. زهکشی مناسب از پوسیدگی ریشه جلوگیری خواهد کرد.
تغذیه و کوددهی
در فصل رشد (بهار و تابستان)، هر ۲ تا ۴ هفته یک بار، گیاه را با کود مایع مخصوص گیاهان آپارتمانی یا کودهای مخصوص گیاهان اسید دوست (مانند: کود آزالیا) تغذیه کنید. بهتر است نصف میزان دوز توصیه شده روی بسته‌بندی کود را به کار ببرید تا از سوختگی ریشه‌ها جلوگیری شود. از اواسط شهریور تا پایان زمستان، کوددهی را متوقف نمایید.
تعویض گلدان
گیاهان جوان (با ارتفاع کمتر از یک متر) به تعویض گلدان سالانه نیاز دارند. پس از آن، هر ۳ تا ۴ سال یک بار یا هنگامی که ریشه‌ها از سوراخ‌های زهکشی گلدان خارج شوند، گلدان را تعویض کنید. برای تعویض، گلدانی با یک سایز بزرگ‌تر از گلدان قبلی انتخاب نمایید. استفاده از گلدان‌های پلاستیکی به جای سفالی توصیه می‌شود، زیرا گلدان‌های پلاستیکی رطوبت را بهتر حفظ می‌کنند، سبک‌تر هستند و به ریشه‌ها فضای بیشتری برای رشد می‌دهند.
بیماری های رایج، آفات و هرس کاج مطبق
مشکلات محیطی و فیزیولوژیکی
کاج مطبق ممکن است با مشکلات محیطی و فیزیولوژیکی مختلفی مواجه شود که با شناسایی صحیح و اقدامات به موقع قابل رفع خواهند بود. در جدول زیر، مشکلات رایج، علائم و راه‌حل‌های مربوط به آن‌ها ارائه شده است:
| مشکل | علائم | دلایل احتمالی | راه‌حل |
|---|---|---|---|
| ریزش برگ | برگ‌های پایینی خشک شده و می‌ریزند | آبیاری کم/زیاد، رطوبت پایین، نور ناکافی، تغییر ناگهانی دما، پیری | تنظیم آبیاری، افزایش رطوبت، تامین نور مناسب، حفظ دمای ثابت |
| زرد/قهوه‌ای شدن برگ‌ها | برگ‌ها تغییر رنگ می‌دهند | کمبود آهن، آبیاری نامناسب، دمای نامتعادل، نور مستقیم/بسیار کم | کوددهی با آهن، تنظیم آبیاری، دمای ایده‌آل، نور غیرمستقیم کافی |
| پوسیدگی ساقه/ریشه | ساقه نرم و سیاه می‌شود، بوی نامطبوع | آبیاری بیش از حد، خاک غرقابی، زهکشی نامناسب | کاهش آبیاری، بهبود زهکشی خاک، تعویض خاک در موارد شدید |
| افتادگی برگ‌ها | برگ‌ها آویزان و بی‌حال به نظر می‌رسند | هوای سرد، قرار گرفتن در معرض باد مستقیم | انتقال به مکان گرم‌تر و دور از جریان هوا |
| توقف رشد | گیاه رشد جدیدی ندارد | گلدان کوچک، کمبود مواد مغذی | تعویض گلدان به سایز بزرگ‌تر، کوددهی منظم در فصل رشد |
آفات رایج
کاج مطبق ممکن است مورد حمله آفاتی مانند: شپشک آردی (نقاط پنبه‌ای سفید روی برگ‌ها)، شته (حشرات سبز کوچک و برگ‌های چسبناک)، تریپس (حشرات مکنده ریز) و حشرات سپردار (پوشش مومی روی ساقه و برگ) قرار گیرد. در صورت مشاهده این آفات، از سموم حشره‌کش مناسب استفاده کرده و شرایط محیطی را بهینه سازی کنید.
بیماری‌ها
بیماری‌هایی مانند: پوسیدگی ساقه و ریشه (ناشی از آبیاری زیاد) و بیماری‌های قارچی (در اثر رطوبت زیاد برگ‌ها و فعالیت قارچ‌ها) نیز ممکن است کاج مطبق را درگیر کنند. کنترل رطوبت خاک و هوا و همچنین تهویه مناسب، از بروز این بیماری‌ها پیشگیری خواهد کرد.
هرس کاج مطبق
هرس کاج مطبق عمدتاً برای حذف شاخه‌های خشک، بیمار یا آسیب‌دیده پایینی انجام می‌گیرد. هرس کردن برای کنترل اندازه توصیه نمی‌شود، زیرا رشد آن کند است و هرس باعث از بین رفتن فرم طبقاتی آن می‌شود. هرگز نوک اصلی گیاه را قطع نکنید، زیرا این کار رشد عمودی آن را متوقف کرده و فرم طبیعی و زیبای گیاه را از بین خواهد برد. پس از هرس، برای جلوگیری از ورود عوامل بیماری‌زا، محل برش را ابتدا با پودر گوگرد و سپس با وازلین بپوشانید.
روش‌های تکثیر و نکات مهم کاج مطبق
تکثیر از طریق بذر
تکثیر کاج مطبق از طریق بذر زمان‌بر بوده و مستلزم صبر و حوصله است. بذرهای تازه را در بستری سبک و مرطوب و در دمای ۱۲ تا ۱۶ درجه سانتی‌گراد بکارید. حفظ رطوبت بالا در بستر کشت، امری ضروری است. جوانه‌زنی معمولاً ۴ تا ۸ هفته طول می‌کشد و گیاهان حاصل از بذر، شکل متقارن و طبقاتی خاص خود را حفظ خواهند کرد.
تکثیر از طریق قلمه زدن
تکثیر از طریق قلمه زدن سریع‌تر انجام می‌شود، اما نکته بسیار حائز اهمیت این است که قلمه حتماً باید از ساقه اصلی و عمودی گیاه گرفته شود. قلمه‌های جانبی (افقی) حتی اگر ریشه‌دار شوند، هرگز به شکل یک درختچه متقارن و طبقاتی رشد نکرده و به صورت افقی باقی خواهند ماند. قلمه‌ها را در دمای ۱۹ تا ۲۰ درجه سانتی‌گراد و در محیطی با رطوبت بالا (مانند: گلخانه کوچک) ریشه‌دار نمایید. ریشه‌زایی معمولاً ۲ تا ۳ ماه طول می‌کشد.
سمی بودن برای حیوانات خانگی
کاج مطبق برای حیوانات خانگی، به ویژه گربه‌ها و سگ‌ها، سمی محسوب می‌شود. مصرف برگ‌ها یا سایر بخش‌های گیاه می‌تواند منجر به مشکلات گوارشی، تهوع، استفراغ و بی‌حالی در آن‌ها گردد. در صورت نگهداری حیوان خانگی، گیاه را در محلی دور از دسترس آن‌ها قرار دهید. برای انسان‌ها سمی نیست، اما افراد دارای پوست حساس بهتر است هنگام کار با گیاه از دستکش استفاده نمایند.
علت کج شدن گیاه
کج شدن کاج مطبق می‌تواند به دلایل مختلفی از جمله: کوچک بودن گلدان، توزیع نامتوازن وزن گیاه، نیاز به تعویض گلدان با اندازه مناسب‌تر یا عدم چرخش منظم گلدان به سمت منبع نور باشد. با رفع این مشکلات، گیاه به تدریج به حالت عمودی خود باز خواهد گشت.
جنبه زینتی و کاربردها
کاج مطبق به دلیل ظاهر زیبا و منحصر به فردش، گیاهی ایده‌آل برای تزئین فضای داخلی در تمام فصول سال محسوب می‌شود و صرفاً به دکوراسیون کریسمس محدود نمی‌گردد. این گیاه با طراوت و سرسبزی خود، جلوه‌ای دلنشین و آرامش‌بخش به خانه و محل کار شما می‌بخشد. یک کاج مطبق با اندازه متوسط برای فضای داخلی، حدود ۳۰,۰۰۰ تومان قیمت‌گذاری می‌شود که با توجه به زیبایی و طول عمر آن، سرمایه‌گذاری مناسبی برای افزودن طراوت به دکوراسیون منزل شما خواهد بود.
